Tez nasıl yazılır sorusunun cevabı, birçok öğrencinin merak konusudur. Lisans ve lisansüstü düzeyinde birçok bölümde mezuniyet için tez yazım şartı bulunmaktadır. Çok önemli bir soru olduğu için tez nasıl yazılır konulu kitaplar da bulunmaktadır. İnternetteki yazıları ve kitapları tez nasıl yazılır sorusunun cevabı için örnek olarak değerlendirebilirsiniz. Umberto Eco’nun Tez Nasıl Yazılır kitabını örnek olarak inceleyebilirsiniz. Tez yazımı ve tez hazırlama konusunda yapacağınız bu incelemeler size tez yazımında yardımcı olacak ön bilgiyi sağlayacaktır.
Lisansüstü eğitimin son aşamasında yer alan tez hazırlama, eğitimin en zahmetli ve en zor kısmını oluşturmaktadır. Tez hazırlama bir süreçtir. Bu sürece başlamadan önce planlama yapmak ve ona göre hareket etmek büyük kolaylık sağlayacaktır. Hangi aşamada ne yapılacağını biliyor olmanız rahat yol almanızı sağlayacaktır.
Tez Yazma Süreci (Adım adım tez nasıl yazılır?)
Bu kısımda tez hazırlama sürecinde izlenilmesi gereken yolu ve yapmanız gerekenler yer almaktadır. Buradaki teknik bilgilere ek olarak tez yazımına motive olmak için ilgili yazılarımı da inceleyebilirsiniz.
Tez konusunun seçilmesi
Tez konusunu belirlemek için öncelikle alanınızda ilgi duyduğunuz konuları belirleyiniz. Bunu yaparken tüm derslerinizi daha önce yapmış olduğunuz çalışmaları, proje ve ödevleri göz önüne getiriniz. Alanınızla ilgili kafanıza takılan soruları sıralayınız. Hangi konuda yeni bir şeyler katabileceğinizi derinlemesine düşününüz. Konuların listesini yaparken acaba, olur mu gibi sorulara takılmadan listelemenizi yapınız.
Alanınızla ilgili güncel olayları araştırınız, insanlar alanınızla ilgili en çok hangi soruların cevabını arıyor, merak edilenleri ortaya koyunuz. Alanınızda daha önce yapılan çalışmalardaki boşlukları araştırınız. Artık odağınızı daraltmaya başlayabilirsiniz. Listelediğiniz konular arasında yeni araştırmalara uygun olmadığını düşündükleriniz varsa çıkarınız. Tez danışmanınızı bu aşamada belirleyebilirsiniz. Konu seçiminde size fikir vermesi açısından uygun olacaktır.
Hazırladığınız konu listesine son şeklini verdikten sonra tez danışmanınızla fikir alışverişinde bulanarak, danışmanınızın da tavsiyesi doğrultusunda tez konunuzu belirleyebilirsiniz.
- Konunuzu olabildiğince erken seçmeye çalışınız. Bu, tezinizi zamanında bitirmek için yolda kalmamanıza yardımcı olacaktır.
- Seçim süreci boyunca ek araştırma yapmak yararlıdır. Daha sonra işinize yarayabilecek metinler bulursanız bunları tezinizde kullanmak üzere kaydediniz.
- Teziniz için uzun bir zaman harcayacağınız için, ilginizi çeken bir konu seçmek en iyisidir.
Hipotez kurma
Bir bilimsel araştırmanın birden fazla araştırma sorusu olabileceği gibi hipotezi test etmeye yönelik birden fazla amacı da olabilir. Hipotez araştırmanın odağıdır. Hipotezi bir soru olarak değil de iddia olarak belirtmek daha doğru olur.
Yaptığınız incelemeler sonucunda elde edindiğiniz bilgilere göre bir hipotez geliştiriniz. Çalışma süresince sağlanan kanıtlara göre hipotezde değişiklikler yapabilirsiniz. Sorunuzun ve verilen cevapların, mevcut araştırma gövdesine orijinal içerik sağlayacağından emin olmalısınız.
Araştırma yöntemi
Çalışmanızda kullanacağınız araştırma metodunu başta belirleyiniz. Çünkü bunu araştırma bölümünde belirtmeniz gerekecektir. Alan ve konunun özellikleri çerçevesinde birden fazla yöntem kullanabilirsiniz.
Çalışmanızdaki test konularını nasıl seçtiğinizi, nasıl gözlemlediğinizi, verileri nasıl topladığınızı ve analiz işlemini nasıl yaptığınızı tezde belirteceğiniz için önceden planlamasını yapmanız gerekmektedir. Araştırma konusu hakkında elinizde hangi bilgilerin olduğunu, çalışmanın türünü, hangi değişkenleri kullanacağınızı, verileri ne şekilde ne zaman ve hangi yöntemle toplayacağınızı, hangi ölçekleri ne şekilde kullanacağınızı belirlemeniz gerekmektedir.
Taslak plan hazırlama
Geçici bir plan hazırlamanız çalışmanızı sağlıklı bir şekilde yürütmenize olanak sağlayacaktır. Bu plan konu ile ilgili bilgi, fikir ve görüşleri tezinizi düzene sokmaya ve geliştirmeye yardımcı olacaktır. Yapacağınız araştırmaları ve ön çalışmaları bu süreçte derleyebilirsiniz.
Literatür taraması
Literatür taraması çalışmanıza yönelik geçmişin ve gerekçelerin sunulduğu tezin önemli bir kısmını oluşturmaktadır. Bu kısımda araştırma konunuzla ilgili daha önce yayımlanmış kitap, makale, tez, web siteleri araştırması yapabilirsiniz. Konunuzla ilgili diğer makale ve bulguları inceleyebilirsiniz, konu hakkında daha önce çalışma yapıldı mı araştırma yapabilirsiniz.
Literatür taraması yaparken şunlara dikkat emelisiniz
- Kaynakları en yeniden eskiye doğru incelemelisiniz ve buna göre not etmelisiniz.
- Tarama için anahtar kelimeler oluşturarak araştırmanızı kolaylaştırınız.
- İkincil kaynaklardan ziyade birincil kaynaklar üzerinden araştırmanızı yapınız.
Geçici kaynakça oluşturma
Tezinizi hazırlarken yararlandığınız tüm kaynaklara atıf yapmak zorundasınız. Ayrıca tez sonunda kaynakça listesi oluşturarak tüm kaynakları sıralamanız gerekmektedir. Günümüzde intihal, etik dışı bir eylem olarak kabul edildiğinden çok önem verilmektedir. İntihalden kaçınmak için yazarın kaynak materyalin orijinal yazarına atıfta bulunması gerekir.
Mümkün olduğunca birinci el kaynaklara ulaşmaya çalışınız. Alıntı yaparken alıntıladığınız bölüm, cümle sonuna kaynaklarını parantez içinde not olarak yazmanız atıf ve kaynakça oluşturmada size kolaylık sağlayacaktır.
Verileri toplama
Araştırmada sunduğunuz hipotezi test edebilmek için bilgi toplama kısmına geçebilirsiniz. Konunuza uygun şekilde verileri toplamalısınız. Birinci elden veri toplamada gözlem, deney, anket, görüşme tekniklerini kullanabilirsiniz. İkincil veri toplamada ise kitaplar, makaleler, tezler, resmi yayınlar, raporlar ve belgeleri kullanılabilirsiniz. Nitel araştırmalarda genellikle gözlem ve görüşme yoluyla veriler toplanırken nicel araştırmalarda ise çoğunlukla ölçek kullanılarak veriler toplanmaktadır.
Verilerin analizi
Topladığınız verilere uygun analiz yöntemini seçmelisiniz. Veri analizinde, verilerin amaca uygun istatistik yöntemlerle değerlendirilmesi gereklidir. Topladığınız bilgilerin istatiksel analizinin yapılıp tablo ve grafiksel gösterimlerini yapmalısınız. Bunun için uygun programları kullanabilir ya da yardım alabilirsiniz.
Bulgular ve tartışma
Araştırma bulgusu, amaçlar doğrultusunda yapılan araştırmadan sonra problem çözümüne yol gösterici nitelikteki bilgidir. Öncelikle araştırma problemini yazarak sonuçlar hakkında bilgi verebilirsiniz. Bulgularınızı sıraladıktan sonra yorumlarınızı aktarmalısınız. Yorumlama yaparken tekrardan kaçınarak bulgularınızı anlamlandırmalısınız.
Tartışma, bulguların giriş ve amaçta açıklandığı üzere literatüre nasıl uyduğu ya da uymadığı ile ilgilidir. Tartışma kısmını bulgular içerisinde verebileceğiniz gibi ayrı başlık altında da verebilirsiniz. Enstitü veya danışmanınızın yönlendirmesi doğrultusunda hareket edebilirsiniz.
Sonuç ve öneriler
Sonuç kısmı araştırmanın özeti niteliğini taşımaktadır. Çalışma sonunda elde edilen sonuçlar bu bölümde özetlenmelidir. Konunuzun değerlendirmesini yapacağınız bölümdür. Sonuç bölümünde yalnızca özet vermemeye dikkat edilmelidir. Sonuç bölümünde çalışmanızı özetleyerek çıkarımlarda bulunmalısınız.
Çalışmada ulaşılan genel sonuçlar mümkün olduğu kadar öz, açık olarak belli bir düzen ve mantık çerçevesinde yazılır. Araştırma hipotezinizin geçerliliği, ileriye yönelik kullanılabilirliği, hangi alanlarda ne şekilde kullanılacağını belirtebilirsiniz. Uygulamaya ilişkin önerilerinizi ve daha sonra yapılacak araştırmalara yönelik önerilerinizi listeleyebilirsiniz.
Tezi Kılavuza Uygun Hale Getirme
Tezinizin yazma işlemi bittikten sonra tez yazım kılavuzuna uygun tez düzenleme işlemini tamamlamanız gerekmektedir. Tez düzenleme işlemi tez hazırlama sürecinin her aşamasında dikkat edilmesi gereken bir konudur. Bununla birlikte tezinizi enstitüye teslim ederken biçimsel olarak mutlaka kılavuza uygun olması gerektiğinden bu aşamada tez düzenlemenin önemi daha da artmaktadır.
Tezinizin enstitüye tesliminden önce kılavuzda belirtilen kurallara göre düzenlenmesi gerekmektedir. Tez düzenleme ile ilgili detaylar için tez düzenlemesi ile ilgili yazımıza bakabilirsiniz. Tezinizin içeriği hazır olsun veya olmasın tezinizi tez yazım kılavuzunuzda belirtilen sıraya göre hazırlamalısınız. Tez hazırlamasında genel sıra şu şekildedir;
- Dış Kapak
- İç Kapak
- Onay
- Teşekkür/Önsöz
- Özet
- Abstract
- İçindekiler
- Tablo/Şekil/Kısaltmalar Listeleri
- Giriş
- Genel Bilgiler
- Yöntem
- Bulgular
- Tartışma
- Sonuç ve Öneriler
- Kaynaklar
- Ekler
